به گزارش تحریریه، نخستین دیدار حضوری رؤسای جمهور روسیه و آمریکا پس از چندین سال، قرار است ۱۵ اوت در آلاسکا برگزار شود. در این میان، روسیه در میدان نبرد دست بالا را دارد و مسکو نیز قصد ندارد در مذاکرات از مواضع خود عقب‌نشینی کند.
به عقیده کارشناسان، بیشترین پتانسیل برای توافق در زمینه مسائل بشردوستانه و وضعیت بی‌طرفی اوکراین است، درحالیکه موضوع اراضی همچنان حساس‌ترین مسئله باقیمانده است. بااینحال، سرنوشت توافقات به توانایی دونالدترامپ در وادار کردن اوکراین و اروپایی‌ها به اجرای آنها بستگی دارد.
در این گزارش از «ایزوستیا» به این موضوع پرداخته شده است که هیئت‌های روسیه و آمریکا با چه اهدافی عازم آلاسکا می‌شوند و چه کسانی از همین حالا به شدت برای برهم زدن این دیدار تلاش می‌کنند.
چه توافقاتی را می‌توان از دیدار روسیه و آمریکا در آلاسکا انتظار داشت؟
«گریگوری کاراسین» رئیس کمیته روابط بین‌الملل شورای فدراسیون، در گفت‌وگو با «ایزوستیا» اظهار داشت: اروپایی‌ها و اعضای ناتو از ابتدا به این کلیشه پایبند بوده‌اند که یک روسیه قدرتمند، غیرقابل قبول است. به عبارت دیگر آنها می‌خواهند ما را خُرد کنند. آنها تمام توافقاتی را که با هدف خروج سازنده از بحران اوکراین انجام می‌شود، زیر سؤال خواهند برد و با آنها مقابله کرده و مانع پیشرفت آنها خواهند شد. ما باید به این عادت کنیم و به آرامی آنچه را که با عقل سلیم مطابقت دارد، به اجرا درآوریم. امیدوارم این دیدار نیز چنین نتیجه‌ای را به همراه داشته باشد.
این سیاستمدار تأکید کرد که دیدار ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ اساساً با اهداف اتحادیه اروپا و ناتو در تضاد است و به همین دلیل، در روزهای آینده شوراهای این ائتلاف‌ها تشکیل جلسه خواهند داد.
گرچه ایالات متحده نیز عضو ناتو است، لکن در حال حاضر به همراه مجارستان و اسلواکی بر گفت‌وگو با روسیه تمرکز کرده‌اند. این دو کشور اروپایی همچنین به این دلیل متمایز هستند که به کی‌یف سلاح ارسال نمی‌کنند. در حالی که بخش عمده‌ای از این ائتلاف، به رهبری بریتانیا، فرانسه و آلمان و در قالب گروهی موسوم به «ائتلاف مشتاقان»، قصد دارند به فشار بر روسیه ادامه دهند.
اولین مذاکرات حضوری پوتین و ترامپ از سال ۲۰۱۹ تاکنون قرار است ۱۵ اوت در آلاسکا برگزار شود. پیش از این، استیو ویتکاف، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا، در تاریخ ۷ اوت به مسکو سفر کرده بود. رئیس‌جمهور روسیه با او یک دیدار سه‌ساعته داشت که پس از آن، طرفین تصمیم گرفتند تدارک نشست سران دو کشور را آغاز کنند.
با وجود انبوهی از مسائل، موضوع اصلی مذاکرات قطعا حل و فصل بحران اوکراین خواهد بود. این موضوع از زمان روی کار آمدن رئیس جمهوری‌خواه در ۲۲ ژانویه در کانون توجه دو رئیس‌جمهور قرار داشته است. رهبران تا کنون شش تماس تلفنی داشته‌اند و همچنین چندین بار از طریق واسطه‌ها به تبادل پیام پرداخته‌اند. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه و مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا نیز در تماس دائم با یکدیگر هستند.
مجموعه مسائل پیچیده مربوط به درگیری در اوکراین را می‌توان به سه گروه کلی تقسیم کرد: سرزمینی، سیاسی و بشردوستانه. در خصوص آخرین مورد، مسکو و کی‌یف پس از سه دور مذاکره مستقیم در استانبول که از ماه مه آغاز شد، به موفقیت‌های محدودی دست یافته‌اند. از جمله این موفقیت‌ها، تبادل اسرا و اجساد کشته‌شدگان است.
با این حال، پیچیده‌ترین موضوع، مساله قلمروها است. روسیه خواستار عقب‌نشینی نیروهای اوکراینی از مناطق تحت کنترل آنها در جمهوری خلق دونتسک، زاپوریژیا و خرسون است، مناطقی که پس از همه‌پرسی در سال ۲۰۲۲ به روسیه الحاق شدند. اوکراین با این موضوع به شدت مخالف است و مقامات رسمی آن بر حفظ مرزهای کشور خود بر اساس وضعیت سال ۱۹۹۱ تأکید دارند.
در همین حال، رسانه‌های غربی در حال گمانه‌زنی درباره یک مصالحه احتمالی هستند. روزنامه وال استریت ژورنال به نقل از منابع خود مقاله‌ای منتشر کرد مبنی بر اینکه در مرحله اول، اوکراین باید نیروهای خود را از مناطق تحت کنترل در جمهوری خلق دونتسک خارج کند، و پس از آن رؤسای جمهور روسیه و آمریکا بر سر یک "طرح صلح نهایی" به توافق برسند. همچنین، از جمله گزینه‌های احتمالی، مبادله مناطق آزادشده توسط نیروهای روسی در استان‌های خارکف و سومی با قلمروهای قانونی روسیه است که توسط نیروهای مسلح اوکراین در اختیار گرفته شده است.
«مهدی مهدی‌یف» پژوهشگر ارشد در مؤسسه قانون‌گذاری و حقوق تطبیقی وابسته به دولت روسیه، به روزنامه «ایزوستیا» اظهار داشت که روسیه در برابر ده‌ها هزار تحریم و کمک‌های نظامی بی‌سابقه به اوکراین مقاومت کرده است، لذا بعید به نظر می‌رسد که از مواضع خود کوتاه بیاید. به احتمال زیاد، موضوع بر سر توقف درگیری بر اساس شرایط روسیه خواهد بود، کشوری که نیروهایش نه تنها دشمن را از ایالت کورسک بیرون راندند، بلکه به طور قابل توجهی در ایالت‌های سومی، خارکف و دنیپروپتروفسک نیز پیشروی کرده‌اند.
به گفته این کارشناس، می‌توان انتظار داشت که ما به یک آتش‌بس نزدیک شویم که در آن چارچوب‌های سیستم امنیتی آینده اروپا مشخص خواهد شد، زیرا برای روسیه، صلح پس از درگیری اوکراین نباید بدتر از وضعیتی باشد که پیش از آن وجود داشت.
آیا اوکراین به یک دولت بی‌طرف تبدیل خواهد شد؟
مسائل سیاسی عمدتاً به آینده سیاسی اوکراین مربوط می‌شود. ولادیمیر پوتین در ماه ژوئن در مصاحبه‌ای با شبکه تلویزیونی «اسکای نیوز عربی» اعلام کرد که اوکراین باید یک وضعیت بی‌طرف، خارج از بلوک‌های نظامی و عاری از سلاح هسته‌ای داشته باشد.
در غرب نیز تا حدی با این موضوع موافق هستند: مجارستان و اسلواکی با پیوستن کی‌یف به ائتلاف آتلانتیک شمالی (ناتو) مخالفت می‌کنند و در بسیاری از کشورهای اروپایی دیگر نیز تردیدهایی وجود دارد. گفتنی است که دونالد ترامپ نیز اظهارات شکاکانه‌ای در مورد پیوستن اوکراین به ناتو داشته است. بنابراین، در این موضوع رهبران روسیه و آمریکا شانس بیشتری برای رسیدن به درک متقابل و تفاهم دارند.
اگر رهبران دو قدرت هسته‌ای بزرگ جهان پس از مدت‌ها برای اولین بار با یکدیگر ملاقات می‌کنند، به احتمال زیاد توافقات اولیه‌ای از پیش وجود دارد. بعید است که این دیدار یک گپ و گفت غیرالزام‌آور باشد که در آمریکا بسیار محبوب است، یا یک میهمانی چای صرفاً از روی ادب.
«الکسی ژوراولیف» معاون اول رئیس کمیته دفاعی دومای دولتی، در گفتگو با روزنامه «ایزوستیا» خاطرنشان کرد که شکی نیست هر دو طرف دیدگاه روشنی نسبت به وضعیت و راه‌های خروج از آن دارند.
به اعتقاد این سیاستمدار، نکته قابل توجه این است که هیچ نماینده‌ای از اتحادیه اروپا یا اوکراین حتی دعوت نمی‌شود. برای همه روشن است که هم بروکسل و هم کی‌یف صرفاً هر دستوری از سوی واشنگتن را اجرا می‌کنند، بنابراین حرفی برای گفتگو با آنها وجود ندارد. حداکثر، نتایج پس از گفتگوها به اطلاع آنها خواهد رسید. به آنها گفته خواهد شد که دقیقاً کجا را باید امضا کنند و اکنون به چه کسی باید لبخند بزنند. و باور کنید، این دستورات بدون چون و چرا اجرا خواهد شد.
در حوزه مسائل بشردوستانه، یکی از خواسته‌های اصلی روسیه، بازگرداندن حقوق شهروندان روس‌زبان در اوکراین است که سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، پیشتر بر آن تأکید کرده بود. همچنین، مسکو از حمایت از کلیسای ارتدوکس رسمی و مشروع اوکراین که در این کشور تحت آزار و اذیت قرار دارد، دست نمی‌کشد. دولت ترامپ به ارزش‌های محافظه‌کارانه پایبند است و در میان اطرافیان رهبر آمریکا افراد زیادی هستند که نگران مسئله حمایت از مسیحیت‌اند. بنابراین، در این زمینه نیز فضای لازم برای تفاهم متقابل وجود دارد.
«سعید خان» استاد دانشگاه «Wayne» در دیترویت، در اظهارنظری به روزنامه «ایزوستیا» خاطرنشان کرد «در عین حال، با توجه به تنش‌های اخیر در روابط بین دو رئیس‌جمهور، به‌ویژه زمانی که طرف جمهوری‌خواه یک اولتیماتوم ۱۰ روزه به مسکو داد، پیش‌بینی نتیجه دیدار پوتین و ترامپ آسان نبود.»
یک کارشناس آمریکایی گفت معتقد است «امپ تا خرخره در مشکلات سیاست خارجی، از جمله ناتوانی و/یا عدم تمایل او برای کاهش تنش در درگیری غزه، و همچنین مشکلات شخصی مانند رسوایی اپستین فرو رفته است. برخی تحلیلگران ادعا می‌کنند که او به دنبال راهی برای منحرف کردن افکار عمومی و شاید فرصتی برای حل و فصل یک درگیری بین‌المللیِ در جریان است.»
جی. دی. ونس، معاون رئیس‌جمهور، اعلام کرد که از سوی دیگر، رئیس کاخ سفید می‌خواهد که آمریکا به تأمین مالی درگیری در اوکراین پایان دهد. او افزود که مالیات‌دهندگان آمریکایی از فرستادن پول خود برای این درگیری خسته شده‌اند. این بدان معناست که در صورت خودداری اوکراین و کی‌یف از اجرای توافقات حاصل‌شده با روسیه، دونالد ترامپ یک بهانه کاملاً مشروع به دست خواهد آورد تا مشارکت ایالات متحده در این درگیری را به طور کامل متوقف کند.
آیا اتحادیه اروپا و اوکراین، توافق بین روسیه و آمریکا را خواهند پذیرفت؟
در حال حاضر، مسکو و واشنگتن به طور فعال با متحدان خود کار می‌کنند و آنها را از روند مذاکرات مطلع می‌سازند.
به این ترتیب، در روزهای ۸ و ۹ اوت، رئیس‌جمهور روسیه به صورت تلفنی با افراد زیر گفتگو کرد: سیریل رامافوسا، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی؛ شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور ازبکستان؛ قاسم ژومارت توکایف، رئیس‌جمهور قزاقستان؛ الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس؛ شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین؛ نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند؛ لولا دا سیلوا، رئیس‌جمهور برزیل؛ و در ۱۰ اوت، ولادیمیر پوتین با امامعلی رحمانف، رئیس‌جمهور تاجیکستان، گفتگو کرد.
دونالد ترامپ نیز متحدان خود در ناتو را از نتایج مذاکرات با ولادیمیر پوتین مطلع کرد. علاوه بر این، جی. دی. ونس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، با دیوید لمی، وزیر امور خارجه بریتانیا، و مشاوران امنیت ملی از اروپا و اوکراین دیدار کرد.با این وجود، در حالی که شرکای روسیه تمایل به کمک به روند مذاکرات دارند، در غرب، شکافی در خصوص گفتگو با مسکو در حال گسترش است.
در اروپا تلاش می‌شود تا در روند مذاکرات اختلال ایجاد شود، زیرا اقدامات ترامپ عملاً بروکسل، پاریس و لندن را از آن حذف کرده و تنها نقش ناظر را برای آنها باقی می‌گذارد. «طرح صلح» اروپایی شامل درخواست برای آتش‌بس پیش از هرگونه اقدام بیشتر است. در آن همچنین آمده که تبادل قلمروها تنها می‌تواند به صورت متقابل انجام شود؛ یعنی اگر اوکراین نیروهای خود را از یک منطقه خارج کند، روسیه نیز باید نیروهای خود را از دیگر مناطق خارج کند. در نهایت، کی‌یف باید تضامینی برای عضویت در ناتو دریافت کند. مارک روته، دبیرکل ائتلاف، اعلام کرد که ناتو قصد ندارد ارسال تسلیحات به اوکراین را، بدون توجه به نتایج نشست روسیه و آمریکا، متوقف کند.
اروپایی‌ها نیز از واشنگتن درخواست می‌کنند که اوکراین را در نشست آلاسکا مشارکت دهد، اما کاخ سفید به وضوح اعلام کرده است که در حال حاضر دقیقاً یک نشست دوطرفه برگزار خواهد شد، هرچند رئیس‌جمهور آمریکا برای یک قالب سه‌جانبه نیز آمادگی دارد. کرملین نیز بارها تأکید کرده است که مذاکرات ولادیمیر پوتین و ولادیمیر زلنسکی باید با یک کار مقدماتی گسترده همراه باشد.
زلنسکی پیش از این درباره امتیازات سرزمینی به نفع روسیه اظهار نظر کرده است. او خاطرنشان کرد که کی‌یف آمادگی تصمیم‌هایی را دارد که می‌تواند به صلح منجر شود، اما «زمین خود را هدیه نخواهد داد.»
«تیگران ملویان» تحلیلگر «مرکز مطالعات مدیترانه» در دانشگاه عالی اقتصاد (HSE)، در گفتگو با روزنامه «ایزوستیا» بیان کرد: «بعید است که یک دیدار بتواند چنین درگیری پیچیده و عمیقی را حل کند. اجرای هرگونه توافق بین روسیه و آمریکا در نهایت به آمادگی اوکراین و اروپا برای همکاری بستگی خواهد داشت که همچنان به شدت نامشخص باقی مانده است.
این کارشناس گفت که هنوز دشوار است که بتوان این گزینه را متصور شد که آمریکا موفق شود بر اوکراین، اتحادیه اروپا و بریتانیا فشار وارد کند تا آنها امتیاز بدهند (کوتاه بیایند) و یک توافق بالقوه را بپذیرند. علاوه بر این، قالب دوطرفه نشست به خودی خود یک چالش استراتژیک برای ائتلاف فراآتلانتیکی به شمار می‌رود، زیرا پدیده انسجام بین آمریکا و اتحادیه اروپا را از بین می‌برد.
به عقیده سیاستمداران، امروزه متحدان اروپایی احساس می‌کنند که در تصمیم‌گیری‌های سیاسی مربوط به مسائل بسیار حیاتی امنیت اروپا نادیده گرفته شده‌اند . از این رو، برای آنها یک مسئله اصولی خواهد بود که با این نوع «بی‌عدالتی» مبارزه کنند.
«اولگ کارپوویچ» معاون رئیس «آکادمی دیپلماسی»، خاطرنشان کرد که در همین حال، ترامپ ابزارهای فشار مناسبی بر اوکراین و اتحادیه اروپا، هم ابزارهای اقتصادی و هم ابزارهای مربوط به ارسال تسلیحات نظامی، در اختیار دارد. اما اینکه آیا رئیس‌جمهور آمریکا آماده استفاده از این ابزارها هست، هنوز نمی‌دانیم. نشست آتی، از جمله، به آزمونی برای او تبدیل خواهد شد تا توانایی‌اش را برای حل چالش‌های غیرمتعارف نشان دهد.
https://iz.ru/1934711/kirill-fenin/prezidentskaa-programma-kakim-mozet-byt-soglasenie-rossii-i-ssa-po-ukraine
پایان/
نظر شما